TẾT SÀI GÒN – TẾT HÀ NỘI CÓ GÌ KHÁC NHAU?

     Ở hai đầu đất nước nên Hà Nội và Sài Gòn đón Tết trong hai thời tiết khác hẳn. Ở Hà Nội, Tết đến đồng nghĩa với những ngày mưa phùn lất phất và những cơn gió mang theo hơi lạnh thổi vù vù cả ngày lẫn đêm. Ai đó từng nói: “Ở Hà Nội mà chưa thấy lạnh là chưa thấy Tết”. Bởi thế cho nên, người Hà thành ra ngoài ai nấy đều khăn bông quấn kín mít, áo ấm to đùng che kín người, và cả những đôi ủng dày cao tận bắp chân.

     Trong khi đó, Sài Gòn thường ấm áp, trời trong xanh mây trắng bồng bềnh, nắng vàng rực rỡ khắp mọi con đường. Có chăng thì cũng có một chút hơi lạnh vào những ngày giáp Tết, nhưng rồi lại ấm áp trở lại rất nhanh. Có lẽ được thời tiết ưu ái hơn nên người Sài Gòn có nhiều sự lựa chọn hơn cho trang phục Tết. Họ có thể ăn mặc đủ kiểu, miễn là đẹp và hợp với ngày Tết, từ áo ba lỗ đến áo dài tay, từ chất liệu voan mỏng đến len dày.

     Loài hoa đặc trưng cho ngày Tết của Hà Nội là hoa đào và của Sài Gòn là hoa mai. Ở Hà Nội, hoa đào nở chính là dấu hiệu báo mùa xuân đã về trên thủ đô. Bởi vậy, hầu như trong các gia đình Hà Nội đều phải có một cành đào thì mới cảm nhận rõ không khí tết.

     Trong khi đó, những bông hoa mai vàng nở rực rỡ lại là dấu hiệu báo mùa xuân trở về ở Sài Gòn. Bởi loài hoa này lại thích hợp với nắng vàng rực rỡ đất phương Nam.

     Cả hai loài hoa tuy khác biệt về màu sắc nhưng đều được xem là biểu tượng cho năm mới. Đặt một cành đào hay chậu mai trong nhà, gia chủ mong muốn một năm mới an lành, thịnh vượng và may mắn hơn.

     Cũng như hoa mai hoa đào, do điều kiện hai miền khác nhau nên mâm ngũ quả của người Sài Gòn và Hà Nội cũng khác nhau. Mâm ngũ quả của người Hà Nội thường có 5 loại: chuối, bưởi, đào, hồng, quýt. Cách trình bày truyền thống là: Chuối ở dưới cùng, đỡ lấy toàn bộ các loại quả khác. Chính giữa là quả bưởi hoặc phật thủ vàng. Các loại quả bày xung quanh. Những chỗ còn trống cài xen kẽ quýt vàng, táo xanh, hoặc những quả ớt chín đỏ. Người Hà Nộikhông mấy khắt khe về mâm ngũ quả và hầu hết các loại quả đều có thể bày được, miễn là nhiều màu đẹp mắt.

     Trái lại, người Sài Gòn bày mâm ngũ quả theo mong muốn “Cầu sung vừa đủ xài” ước mong năm mới đủ đầy, sung túc, tương ứng với 5 loại quả: Mãng cầu, sung, dừa, đu đủ, xoài. Ngoài ra, còn có thêm quả thơm (dứa) với mong muốn con cháu đầy nhà và một cặp dưa hấu xanh vỏ đỏ lòng để  cầu may mắn. Người Sài Gòn khá kĩ càng trong việc chọn đồ, họ tránh những loại quả khi đọc lên mang ý nghĩa xấu. Ví dụ như chuối, họ đọc lên là “chúi”, ngụ ý thất bại; còn cam quýt thì gợi câu thành ngữ “quýt làm cam chịu”.

     Bánh chưng là món ăn truyền thống có từ lâu đời, được xem là thứ không thể thiếu trong cái Tết cổ truyền của người miền Bắc nói chung và Hà Nội nói riêng. Có câu “Thịt mỡ, dưa hành, câu đối đỏ/ Cây nêu, tràng pháo, bánh chưng xanh”. Đối với người Hà Nội, bánh chưng không chỉ là một món ăn, mà nó còn là biểu tượng của nét văn hoá, lưu giữ những kỉ niệm đầm ấm bên gia đình khi cùng nhau canh nồi bánh chưng ngày Tết.

     Cùng nguyên liệu: gạo nếp, đậu xanh, thịt mỡ… nhưng bánh tét lại được gói khác hình dạng với bánh chưng. Bánh chưng hình vuông, còn bánh tét hình trụ dài, là món bánh được người miền Nam, đặc biệt là Sài Gòn ưa chuộng. Nhưng người Sài Gòn không có thói quen tự nấu bánh tét ở nhà như người Hà Nội nấu bánh chưng mà họ thường đi mua ở các cửa hàng làm sẵn.

     Ở Hà Nội, các mẹ các bà muối dưa hành từ trước Tết cả tháng để trước đêm Giao Thừa được ăn bữa đầu tiên của năm có bánh chưng, thịt đông với dưa hành vừa đủ đậm đà. Trong khi đó dưa món và dưa giá là món gia vị ăn kèm đặc trưng của người Sài Gòn. Dưa món ăn chung với bánh tét, dưa giá ăn kèm thịt kho nước dừa là đúng vị.

     Món canh đặc biệt của người Hà thành là canh bóng bì, còn ở Sài Gòn người ta lại chuộng ăn canh khổ qua hầm.

     Miền Bắc là vùng miền có nhiều điều cấm kị nhất cả nước. Người miền Bắc nói chung và người Hà Nội nói riêng rất coi trọng và tuân thủ theo những điều không được làm ngày Tết với hy vọng được nhiều thứ trong năm mới. Nổi bật nhất là tục xông nhà, kiêng cho lửa ngày Tết, kiêng cho nước đầu năm hay kiêng làm vỡ bát đĩa.

     Người Sài thành tuy dễ tính hơn rất nhiều nhưng cũng có những điều cấm kị riêng. Một trong số đó là quy định bất cứ ai trong gia đình dù đang sinh sống ở xa cách mấy cũng phải về nhà trước Giao thừa. Một tục lệ khác là phải cất chổi sau khi quét dọn, vì nếu trong ngày Tết mà để mất chổi thì có nghĩa cả năm đó gia đình sẽ bị trộm cắp viếng thăm vơ vét của cải.

     Mùng 1 đến mùng 3 tết, cả hai nơi Sài Gòn và Hà Nội, người ta đều dành thời gian để đi thăm thú họ hàng, chúc Tết người thân. Tuy nhiên ở Hà Nội thời gian này có vẻ kéo dài hơn một chút, tầm mùng 5 trở đi mới là khoảng thời gian các bạn trẻ tụ tập đi chơi với nhau. Còn tại Sài Gòn, đến mùng 3 là đã tới thời điểm nhộn nhịp của giới trẻ. Cũng như vậy, không khí Tết Nguyên Đán ở Hà Nội kéo dài lâu hơn, tầm mùng 9 mùng 10 không khí Tết vẫn tràn ngập trong tâm hồn thủ đô. Còn người dân Sài Gòn tất bật và bận bịu hơn. Họ chuẩn bị tinh thần sau Tết đi làm và học tập trở lại sớm hơn người Hà Nội.

     Và điều khác biệt nữa là xu hướng du xuân phát triển ở miền Nam nhiều hơn ở ngoài Bắc. Vào ngày Tết, người dân thủ đô thường ít đi chơi xa mà ở nhà đón khách hoặc đi loanh quanh chúc Tết bạn bè, hàng xóm láng giềng. Đây là dịp để họ gắn kết hơn tình cảm gia đình, tình làng nghĩa xóm. Người Sài Gòn thì khác, Tết là khoảng thời gian được nghỉ dài nhất trong năm, vì vậy họ thường tận dụng dịp này để đi du lịch xả hơi sau một năm làm việc vất vả.

     Phong tục đón Tết Nguyên Đán của mỗi nơi mỗi khác. Tuy nhiên không khí tưng bừng, nhộn nhịp và sự ấm cúng mà Tết đem lại cho con người là như nhau. Nơi nào cũng có đặc sắc riêng, nhưng quy chung đều sẽ hòa quyện vào nhau và tạo nên bản sắc dân tộc của đất nước con người Việt Nam mình.